خاطره‌های رنگ ورو رفته دیجیتالی

خاطره‌های رنگ ورو رفته دیجیتالی

کامپیوتر های ۱۱۵ میلیون خانوار در ایالات متحده در حال لبریز شدن از گنجینه های شخصی نظیر میلیون ها عکس خانوادگی و غیر خانوادگی، موسیقی در انواع ژانر ها، مقاله های دانشگاهی، رمان های گوناگون و کوهی از نامه های الکترونیکی است.اما آیا تا به حال کسی به نحوه نگهداری و حفظ این گنجینه های الکترونیکی برای چند دهه آینده فکر کرده است؟

کامپیوتر های ۱۱۵ میلیون خانوار در ایالات متحده در حال لبریز شدن از گنجینه های شخصی نظیر میلیون ها عکس خانوادگی و غیر خانوادگی، موسیقی در انواع ژانر ها، مقاله های دانشگاهی، رمان های گوناگون و کوهی از نامه های الکترونیکی است.اما آیا تا به حال کسی به نحوه نگهداری و حفظ این گنجینه های الکترونیکی برای چند دهه آینده فکر کرده است؟ همان طور که متخصصان و کارشناسان در مورد هرزنامه ها (نامه های ناخواسته که به آن spam می گویند) دچار سردرگمی شده و راه حل مناسبی پیدا نکرده اند آرشیو کردن اطلاعات الکترونیکی اعم از متن، صوت، عکس و تصویر به یکی از مسائل روز و پراهمیت تبدیل شده است. شما حتماً وقتی نگاهی به آلبوم های چند دهه گذشته می اندازید و عکس های رنگ و رو رفته را می بینید با خود می گویید ای کاش راهی پیدا می شد که این عکس ها از بین نروند و کیفیت و زیبایی خود را از دست ندهند.«پیتر هایت» مدیر شرکت «خدمات مدیریت رسانه ای» که نوعی موسسه مشاوره ای در هوستون آمریکاست می گوید: «برای حفظ و نگهداری یک فایل، به عنوان مثال برای یکصد سال، نیاز به کار فراوان است. در حالی که اگر بخواهید یک عکس کاغذی را نگهداری کنید کافی است که آن را در یک جعبه کفش [منظور دور از نور] نگهداری کنید.»چالش حفظ اطلاعات الکترونیکی (متن، صوت، عکس و تصویر) آنقدر پیچیده و دشوار است که کتابخانه کنگره آمریکا [عظیم ترین کتابخانه ایالات متحده] چند سالی است که کمیته های تخصصی بسیار متعددی تشکیل می دهد و گزارش های مختلفی منتشر می کند تا به تدریج مردم را با مقوله چگونگی حفظ آثار دیجیتالی آشنا کند.«جیم گالاگار» مدیر خدمات فناوری اطلاعات کتابخانه کنگره آمریکا می گوید که این کتابخانه با «اقیانوسی از اطلاعات دیجیتالی» روبه رو است و برای حفظ و نگهداری آن پروژه های چند ساله و چند میلیون دلاری تعریف شده است، این در حالی است که نیم نگاهی هم به تعریف استاندارد های ویژه حفظ آثار دیجیتالی دارد تا در آینده لازم نباشد که برای استفاده از این آثار دیجیتالی حتماً نرم افزار یا سخت افزار ویژه ای وجود داشته باشد [ضبط ها قادر به اجرای صفحه های گرامافون نیستند و دی وی دی پلیر قادر به پخش موسیقی از روی نوارهای مخصوص ضبط صوت نیست. به همین دلیل باید استانداردی تعریف شود که هر دستگاهی که در آینده اختراع می شود قادر به رعایت آن استاندارد باشد و آثاری که به عنوان مثال روی دی وی دی ضبط می شوند را هم بتواند پخش کند]. طبیعی است که نرم افزار ها و سخت افزار های کنونی با شتاب خیره کننده ای منسوخ می شوند. [حتماً به یاد می آورید فیلم ها ابتدا روی نوار های ویدیویی موسوم به «نوار کوچک» ضبط می شد و دیری نگذشت که جای خود را به نوار های ویدیویی «نوار بزرگ یا VHS» داد. پیش از آنکه مردم به VHS عادت کنند سروکله سی دی ها پیدا شد و پیش از آن که همه مردم خود را به سی دی پلیر مجهز کنند دی وی دی پلیر ها راهی بازار شدند و گرچه کمپانی هایی وجود دارند که به قول خود کمبو می سازند یعنی دستگاهی که بتواند چند کار انجام دهد بیشتر از آنکه نشان از کارایی بالای آن باشد نشان از کوتاه بودن دوره گذار این فناوری ها دارد].«کن تببردو» مدیر آرشیو الکترونیکی «آرشیو ملی و سوابق دولتی» ایالات متحده می گوید: «این مشکل جهانی و بزرگ ترین معضل دولت ها و بنگاه های اقتصادی است و به تدریج به بزرگ ترین معضل افراد و خانواده ها تبدیل خواهد شد.»در همین اثنا صاحبان کامپیوتر های شخصی نیز با قصه منسوخ شدن فناوری ها دست و پنجه نرم می کنند. در حال حاضر اگر به انباری منازل مردم سری بزنید انواعی از قطعات سخت افزاری از رده خارج شده را در کشو ها یا کمد ها می بینید. [عملاً با آمدن کول دیسک ها (حافظه های قابل حملی که از ۱۲۸ مگابایت تا چند گیگا بایت در خود ذخیره می کنند و می توان اطلاعات را از کامپیوتری به کامپیوتر دیگر منتقل کرد)] دیگر فلاپی دیسک ها ( یا ۳ ۱/۲ inch disketts) و دیسک گردان های مخصوص آن منسوخ شده و راهی کمد ها و انباری ها شده اند. بسیاری از کامپیوتر سازان دیگر حتی دیسک گردان مخصوص فلاپی نمی سازند و روی کامپیوتر نصب نمی کنند. [شاید بعضی از ایرانیان حتی زمان فلاپی های پنج و یک چهارم که در دهه ۱۹۸۰ مرسوم بود را تجربه نکرده و هیچ ایده ای درباره آن نداشته باشند اما دیسکت های سه و یک دوم منظور همان فلاپی دیسک ها ظرف مدت کوتاهی فلاپی های پنج و یک چهارم را از رده خارج کردند] اکنون بسیاری از کارشناسان توصیه می کنند که هر داده یا اطلاعاتی که دارید روی سی دی ببرید و از آن یک نسخه پشتیبان تهیه کنید اما واقعیت این است که به سی دی ها نیز چندان اطمینانی نمی رود. نوار های مغناطیسی، سی دی ها و هارد درایو کامپیوتر، آن طور که در تصور مردم وجود دارد قوی و قابل اعتماد نیستند. براساس برآورد های به عمل آمده اطلاعاتی که روی سی دی ضبط می شوند اگر در شرایط گرما و رطوبت حفظ شوند حداکثر ۵ سال دوام می آورند. پیتر هایت می گوید اگر سی دی «خش بردارد» [منظور خراشیده شود] دیگر قابل استفاده نیست. اگر عکسی که روی کاغذ چاپ شده در یک محیط خشک و دور از نور نگهداری شود بعد از ۵۰ یا ۱۰۰ سال به هر حال به نوعی قابل استفاده است. اما اگر یک سی دی خراشیده شود دیگر با تکنیک های معمولی و به روش های عادی امکان دیدن اطلاعات روی آن وجود ندارد. به این ترتیب به محض آن که یک سی دی رو به خرابی بگذارد دیگر باید از اطلاعات درون آن صرف نظر کرد. [چه بسا اطلاعاتی که روی سی دی ضبط کرده اید برای شما ارزش زیادی داشته باشد.]«جفری راتنبک» مدیر برنامه مطالعات رسانه ای دانشگاه دنور می گوید: «ما با سرعتی بالاتر از توانایی هایمان در حال انباشتن اطلاعات دیجیتالی هستیم و با سرعت بیشتر از توانایی هایمان این داده ها و اطلاعات را به پلت فورم های جدید منتقل می کنیم» [منظور از پلت فورم اینجا سکو یا محلی است که داده در آن سکو به محل ذخیره منتقل می شود، درگذشته فلاپی گردان ها سکوی انتقال داده به فلاپی بودند، این روز ها سی دی رایتر ها سکوی انتقال داده به سی دی ها هستند].معمولاً آرشیو سازان حرفه ای و متخصصان کتابداری از منابع کافی برخوردارند و به همین دلیل تمام اطلاعات و داده های خود (اعم از متن، صوت، عکس و تصویر) را از فرمت های قدیمی به فرمت های جدید منتقل می کنند [یعنی اگر داده ها روی فلاپی باشند یک نسخه پشتیبان از آن روی سی دی می برند و اگر فردا فناوری جدید اضافه شود یک نسخه پشتیبان روی آن فناوری جدید ضبط می کنند]. کتابداران قدیمی هنوز تمام دستگاه های گذشته را به خوبی حفظ کرده اند و اگر اطلاعاتی را روی صفحه های پنجاه سال پیش که روی گرامافون اجرا می شوند به آنها بدهد اطلاعات آن را قادرند روی سی دی یا حتی دی وی دی به شما بدهند!اما مصرف کنندگان به ندرت مانند کتابداران و آرشیو سازان حرفه ای به تجهیزات کامل مجهزند. بنابراین باید خودشان به فکر راه چاره باشند اما معمولاً روش هایی که برای این کار به کار می گیرند چندان قابل اعتماد نیست [به اصطلاح به آن Low- Tech می گویند.]