کارت صدا چیست؟
کارت صدا یکی از عناصر سخت افزاری استفاده شده در کامپیوتر است که باعث پخش و ضبط صدا( صوت) می گردد. قبل از مطرح شدن کارت های صدا ، کامپیوترهای شخصی برای پخش صدا ، صرفا" قادر به استفاده از یک بلندگوی داخلی بودند که از برد اصلی توان خود را می گرفت . در اواخر سال 1980 استفاده از کارت صدا در کامپیوتر شروع و همزمان با آن تحولات گسترده ای در زمینه کامپیوترهای چند رسانه ای ایجاد گردید. در سال 1989 شرکت Creative labs کارت صدای خود را با نام Creative Labs soundBlaster Card عرضه نمود. در ادامه شرکت های متعدد دیگری تولیدات خود را در این زمینه عرضه نمودند.
بخشهای کارت صدا
یک کارت صدا دارای بخش های متفاوت زیر است :
· یک پردازنده سیگنال های دیجیتال (DSP) که مسئول انجام اغلب عملیات( محاسبات ) مورد نظر است .
· یک مبدل دیجتیال به آنالوگ (DAC)
· یک مبدل آنالوگ به دیجیتال(ADC) برای صوت ورودی به کامپیوتر
· حافظه ROM یا Flash برای ذخیره سازی داده
· یک اینترفیس دستگاههای موزیکال دیجیتالی (MIDI) برای اتصال دستگاه های موزیک خارجی
· کانکنورهای لازم برای اتصال به میکروفن و یا بلندگو
· یک پورت خاص " بازی" برای اتصال Joystick
اغلب کارت های صدا که امروره استفاده می گردد از نوع PCI بوده و در یکی از اسلات های آزاد برد اصلی نصب می گردند. کارت های صدای قدیمی عمدتا" از نوع ISA بودند. اکثر کامپیوتر های جدید کارت صدا را بصورت یک تراشه و بر روی برد اصلی دارند.
اغلب تولید کنندگان کارت صدا از مجموعه تراشه های مشابه استفاده می نمایند.پس از طراحی تراشه های فوق توسط شرکت های مربوطه تولید کنندگان کارت صدا، امکانات و قابلیت های دلخواه خود را به آنها اضافه می نمایند.
کارت صدا را می توان به یکی از دستگاههای زیر متصل نمود :
· هدفون
· بلندگو (Speaker)
· یک منبع ورودی آنالوگ نظیر : میکروفن رادیوضبط صوت و CD player
· یک منبع ورودی دیجیتال نظیر CD-Rom
· یک منبع آنالوگ خروجی نظیر ظبط صوت
· یک منبع دیجیتال خروجی نظیر CD-R
عملیات کارت صدا
یک کارت صدا قادر به انجام چهار عملیات خاص در رابطه با صدا است :
· پخش موزیک های از قبل ضبط شده ( از CD فایل های صوتی نظیر mp3 و یا Wav ) بازی یا DVD
· ضبط صدا با حالات متفاوت
· ترکیب نمودن صداها
· پردازش صوت های موجود
عملیات دریافت و ارسال صوت (صدا) برای کارت صدا از طریق بخش های DAC و ADC انجام می گیرد. پردازش های لازم و مورد نیاز بر روی صوت توسط DSP انجام می گیرد و بدین ترتیب عملیات اضافه ای برای پردازنده اصلی کامپیوتر بوجود نخواهد آمد.
تولید صوت
صوت در واقع نوعی سیگنا ل آنالوگ(قیاسی)است زیرا به صورت یک موج پیوسته روی میدهد.پردازش سیگنال خای قیاسی برای رایانه لازم است زیرا این سیگنالها دایما در حال تغیر هستند.در نتیجه لازم است که سیگنالهای قیاسی به شکل بیتهای دیجیتال(رقمی)ترجمه شوند.عمل ترجمه سیگنالهای قیاسی به بیتهای رقمی توسط وسیله ای به نامADC یا مبدل قیاسی رقمی صورت می گیرد.سیگنالهای صوتی رقمی باید مجددا به سیگنالهای قیاسی تبدیل شوندتا انها را بتوان از طریق بلندگو پخش کرد.سخت افراز مترجم این عمل راDAC یا مبدل رقمی قیاسی مینامند.از طرف دیگر برای پردازش داده ها صوتی رقمی از یک پردازنده داده های صوتی به نام DSP یا پردازنده سیگنالهای رقمی استفاده می شود.صدای رقمی به فضای ذخیره ای زیادی روی دیسک نیاز دارد.بر این اساس به جای ذخیره صدای آن را ایجاد می کنند.عملیات ساخت صدا را شبیه ساز صوتی (ترکیب)می نامند.شبیه سازی صوتی به روشهای زیر صورت می گیرد:
1)روش اف ام (مدولاسیون بسامد)
2)روش جدول موج(صدای موجی
3)روش میدی
4)روش نمونه سازی فیزیکی
فرض کنید، قصد داشته باشیم که از طریق میکروفن صدای خود را به کامپیوتر انتقال دهیم . در این حالت کارت صدا یک فایل صوتی با فرمت wav را ایجاد و داده های ارسالی توسط میکروفن در آن ذخیره گردند. فرآیند فوق شامل مراحل زیر است :
1 - کارت صدا از طریق کانکتور میکروفن سیگنال های پیوسته و آنالوگی را دریافت می دارد.
2 - از طریق نرم افزار مربوطه نوع دستگاه ورودی برای ضبط صدا را مشخص می نمائیم .
3 - سیگنال آنالوگ ارسالی توسط میکروفن بلافاصله توسط تراشه مبدل آنالوگ به دیجیتال (ADC) تبدیل و یک فایل حاوی صفر و یک تولید می گردد.
4 - خروجی تولید شده توسط ADC در اختیار تراشه DSP برای انجام پردازش های لازم گذاشته می شود. DSP توسط مجموعه دستوراتی که در تراشه دیگر است برنامه ریزی برای انجام عملیات خاص می گردد. یکی از عملیاتی که DSP انجام می دهد فشرده سازی داده های دیجیتال بمنظور ذخیره سازی است .
5 - خروجی DSP با توجه به نوع اتصالات کارت صدا در اختیار گذرگاه داده کامپیوتر قرار می گیرد.
6 - داده های دیجیتال توسط پردازنده اصلی کامپیوتر پردازش و در ادامه برای ذخیره سازی در اختیار کنترل کننده هارد دیسک گذاشته می شوند. کنترل کننده هارد دیسک اطلاعات را بر روی هارد و بعنوان یک فایل ضبط شده صوتی ذخیره خواهد کرد.
شنیدن صوت
مراحل گوش دادن به صوت به شرح زیر می باشد ( برعکس روش گفته شده در ارتباط باضبط صوت):
1 - داده های دیجیتال از هارد دیسک خوانده شده و در اختیار پردازنده اصلی قرار می گیرند.
2 - پردازنده اصلی داده ها را برای DSP موجود بر روی کارت صدا ارسال می دارد.
3 - DSP داده های دیجیتال را ازحالت فشرده خارج می نماید.
4 - داده های دیجیتال غیرفشرده شده توسط DSP بلافاصله توسط مبدل دیجیتال به آنالوگ(DAC) پردازش و یک سیگنال آنالوگ ایجاد می گردد. سیگنال های فوق از طریق هدفوق یا بلندگو قابل شنیدن خواهند بود.
ارتقای یک کارت صوتی :
اگر کارت صوتی فاقد یکی از موارد زیر باشد باید کارت صوتی را ارتقا دهیم :
ü پخش صداهای موجود در جدول موجی MIDI
ü صدای سه بعدی موضعی POSITIONAL
ü پردازش صدای 16 WAVE بیتی 44.1 KHZ
ü سازگاری با SOUND BLASTER
اگر چه هر کدام از این ویژگیها انگیزه ای مناسب برای ارتقای کارت صوتی است ، ولی می توان با احتیاط و وسواس بیشتری تصمیم گیری نمود.
برخی از کارتهای صوتی دارای رابطهایی برای اضافه کردن کارتهای افزودنی با قابلیت جدول موج
MIDI هستند. این کارتها ، کارت فرعی یا DAUGHTER CARD نامیده می شوند. همچنین می توان کارتهای ISA جداگانه ای خریداری نموده و برای افزایش کارایی صوتی سیستم آنها را به کارت صوتی سازگار با SOUND BLASTER فعلی اضافه کرد.
چند انتخاب ممکن برای ارتقای سیستم صوتی کامپیوتر در زیر آمده است:
o ارتقای کارت صوتی
o نصب یک کارت فرعی دارای جدول موج MIDI
o نصب یک کارت ISA دارای جدول موج MIDI
o اضافه کردن RAM برای گسترش صداهای مربوط به جدول موج MIDI
در هنگام خرید کارت صدا به چه نکاتی باید توجه کرد :
به دلیل این که مادر بردهای جدید دارای کارت صدا به صورت سر خود می باشند ، بنابراین دیگر نیازی نیست که کارت صدا را به صورت جداگانه ای خریداری نمود . جز در مواردی که برای کارهای حرفهای از کارت صدا استفاده می شود .
اغلب SOUND BLASTER و ADLIH دو نوع استاندارد اختصاصی برای کارت های صدا
وجود دارد . استاندارد سازگاری دارند . با توجه به این که کارت صوتی نباید با این استاندارد به SOUND BLASTER کارتهای صوتی با راه اندازی خاصی نیاز داشته باشد.
به غیر از استانداردهای ذکر شده ، استاندارد های دیگری هم وجود دارند. اکثر برنامه های کاربردی صوتی برای محصولاتی نوشته می شوند که عمومیت دارند . برای همین بیشتر سازندگان ، کارت های صوتی خود را تحت این دو استاندارد می سازند.
§ بیشتر بازی های تحت DOS از کارتهای صوتی با استاندارد های ساوند بلاستر ، ساوند بلاستر 16 و ساوندبلاستر پرو استفاده می کنند.
§ در حال حاضر بیشتر سی دی رام ها دارای فیش ورودی هدفون یا بلندگو هستند . بدین ترتیب می توان از صداهای آنها استفاده کرد .
§ اما در صورتی که صدای بهتری می خواهید می توانید از کارت صدا استفاده نمایید.
ملاحظات مهم خرید:
دلایلی برای ارتقای یک کارت صوتی :
I. کیفیت بالای صدای موجی ( صدای 16 بیتی 44.1 کیلو هرتز )
II. قابلیت جدول موجی MIDI ، برای بدست آوردن صدای واقعی تر نسبت به ترکیب FM ونیز اضافه کردن ویژگی چند آوایی برای پخش قطعات ارکسترها
III. قابلیت های صدای سه بعدی برای بازیها و برنامه های چند رسانه ای
IV. سازگاری بهتر با بازیها و نرم افزارها
V. صدای دو طرفه برای ارتباطات تلفنی و کنفرانس های تصویری
VI. فراهم ساختن استودیوی دیجیتال ، شامل ضبط چند کاناله و تولید افکتهایی نظیر افکتهای اکو ( REVERB ) و سرود جمعی ( CHORUS )
سازگاری: ممکن است بهترین کارت صوتی را پیدا کنید ،اما اگر این کارت درون جعبه کامپیوتر جا نگیرد ،ارزشی نخواهد داشت . برخی کارتهای صوتی پیچیده دارای طول کامل یا 4/3 هستند. اگر چه مدارات مورد نیاز برای پردازش افکت ها جدول موجی ، اتصال مربوط به درایو و حافظه جدول موجی ممکن است کوچکتر شوند . ولی این اجزا اغلب به فضای بیشتری نیاز دارند که این فضا روی کارتهای با طول کامل یافت می شود.
|
عیب یابی سیستم صدای کامپیوتر:
ویندوز دارای مجموعه ای از عیب یابها است که با آن می توتن به عیب یابی کارت صدا و صوت در رایانه پرداخت .برای این کار لازم است عملیات زیر را به ترتیب انجام دهید
Start-help-contents-troublechooting-windows 98troublechooteis-sound
پس از آن دستورهای روی صفحه نمایش را دنبال کنید .در این صورت عیب یاب اطلاعات لازم برای رفع اشکال را در اختیار کاربر قرار می دهد.
جدول زیر اشکالات موجود در سیستم صدا . همچنین علل ایجاد و راه حلهای پیشنهادی برای رفع مشکلات فوق را نشان می دهد.
علائم مشاهده شده | علت احتمالی | راه حل پیشنهادی |
بعد از نصب کابل صدا از کارت صدا به درایو cd روشن می ماند | کابل فوق را بر عکس جا زده ایم | جهت کابل را عوض کنید |
هنگام پخش موسیقی از گوشی cd صدا شنیده می شود ولی از لبند گوها خیر | نصب اشتباه سیم 3 یا 4 سیم از cd به کارت صدا | نصب صحیح سیم رابط cd و کارت صدا |
صدای وزوز از بلندگوها شنیده میشود . | - کابلهای رابط بلند است و نویز پذیر شده اند – بلندگوها دارای مرغوبیت لازم نمی باشند کارت صدا کیفیت لازم را ندارند. | - کوتاه کردن کابلهی رابط – تعویض جهت پریز برق بلندگو –تهیه بلند گو و کارت صدای مناسب – تعویض محل کارت صدا در شکافهای برد اصلی |
بعد از نصب کارت صدای جدید برنامه های قدیمی کار نمی کنند | =تنظیمهای مربوط به صدا در برنامه های قدیمی بهم خورده است | برنامه ها را از نظر صدا مجددا تنظیم کنید . |
صدا و تصویر با هم هماهنگ نیست | برنامه های بدون استفاده باز هستند | برنامه های بی اهمیت را ببندید |
صدایی از بلندگو شنیده نمی شود | - وصل نبودن سیم اتصال بلندگو به کارت صدا – بسته بودن و تنظیم صدای بلندگو یا کارت صدا – خاموش بودن تغذیه بلندگو – بسته بودن ولوم تنظیم صدا در نرم افزار – تنظیم نا صحیح اینتراپتها – نصب نادرست کارت صدا | -- بررسی کابلهای رابط – بازکردن ولومهای صدا – روشن کردن بلندگوها – بررسی اینتراپتها در سیستم – نصب مجدد کارت صدا |
:: نرم افزاری برای ضبط هر نوع صدای ورودی کارت صدا ::
ضبط تمامی صداهای ورودی به کارت صوت! خیلی جالبه ولی Advanced Mp3/WMA Recorder این کار رو انجام میده. برنامه ای قدرتمند با توانایی ضبط هر صدایی. خواه این صدا میتونه برای یک نرم افزار دیگه باشه (مثل MediaPlayer یا QuickTime وWinAmp و حتی فایلهای Flash!...) خواه میتونه شامل صداهایی که در محیط اینترنت پخش میشه باشه!! بله شما با Advanced Mp3/WMA Recorder حتی میتونید مکالمات اینترنتی تون و برنامه های پخش مستقیم اینترنتی مثل رادیو و غیره رو هم ضبط کنید! صداهای ضبط شده ی شما با فرمتهای MP3 , WMA ضبط خواهند شد. علاوه بر اینها خودتون به وسیله یک میکروفن هم میتونین صداتون رو با کمک Advanced Mp3/WMA Recorder وارد کامپیوتر کنید. هوشمند بودن این برنامه موجب میشه که خودش کارت صدای شما رو شناسایی کنه و حتی مقدار فضای خالی دیسک رو که با پیغام خطای ویندوز مواجه نشین .دارای فیلتر هست و خودش "هیس هیس" ها و... رو حذف میکنه! دارای Timer هم هست وظاهر آشنا و آسان و زیبایی برای کار داره.
منابع:
کتابها:
مرجع کامل سخت افزار و مونتاژ کامپیوتر (مولف:مهندس محسن شجاعی)
راهنمای جامع و کاربردی سخت افزار (مولف:تورج صارمی راد)
سایتها:
فهرست:
کارت صدا چیست؟ 1
بخشهای کارت صدا 1
عملیات کارت صدا 3
تولید صوت 3
شنیدن صوت 6
ارتقاء کارت صوتی 6
ملاحظات مهم خرید 9
سازگاری 9
نحوه انتخاب یک کارت صدا 10
عیب یابی سیستم صدای کامپیوتر 13
نرم افزار برای ضبط هر نوع صدای ورودی کارت صدا 15
منابع 17
2- 1 ترکیب جدول موجی................................................................................. 11
2-1-2 روش میدی ...........................................................................................12
2-1-3 اف ام میدی ...........................................................................................13
2-1-4 جدول موجی میدی ..................................................................................13
2-1-5 صدای سه بعدی.......................................................................................15
2-1-6 صدای سه بعدی استریوی بهبود یافته.......................................................... 15
2-1-7 صدای سه بعدی موضعی ......................................................................16
2-1-8 AC-3 در پخش فیلمهای سینمایی خان.....................................................16
3 پردازنده کارت صوتی ............................................................................17
3-1-1 سازگاری با SOUND BLASTER ..........................................................18
3-1-2 گذرگاه کارت صوتی ................................................................................20
3-1-3 کارت صوتی دو طرفه...............................................................................20
3-1-4 استریو فونیک یا مونونیک.........................................................................21
3-1-5 MPC ..................................................................................................22
4 کیفیت صدا ..............................................................................................22
3-1-6 شنیدن صوت .................................................................................... ..........24
3-1-7 مدیریت منابع ...............................................................................................24
3-1-8 راه حل PLUG & PLAY ............................................................................25
3-1-9 ارتقای یک کارت صوتی ................................................................................25
3-1-10 انواع رابطها.................................................................................................25
3-1-11 اتصالات کارت صدا ......................................................................................26
5 ورودی و خروجی متصل به کارت صدا.........................................................26
3-1-12 بلندگو........................................ ...............................................................26
3-1-13 میکروفن...................................................................................................27
3-1-14 نمونه برداری و ضبط صدا............................................................................28
6 خرید کارت صوتی..................................................................................29
3-1-15 ملاحظات مهم خرید.....................................................................................30
3-1-16 راهنمای خرید............................................................................................31
3-1-17 مشخصات یک کارت صدای نمونه.................................................................35
7 پیکر بندی...........................................................................................36
3-1-18 نصب یک کارت ارتقای فرعی .....................................................................36
3-1-19 نصب حافظه های مربوط به جدول موجی میدی ................................................37
3-1-20 نصب یک کارت 16 بیتی ...........................................................................38
3-1-21 نصب بلندگو............................................................................................ 38
8 عیب یابی سیستم صدای کامپیوتر................................................................39