امروزه صاحب نظران بر این باورند که پیشرفت در فناوری اطلاعات موجب ایجاد تغییرات بسیاری و به طور کلی در رفتار خرید شده است. اگرچه این تاثیرات در مورد همه خریداران و مصرف کنندگان صدق می کند اما تاثیر پیشرفت های فناوری اطلاعات بر روی رفتار خرید افراد با تاثیر آن برروی رفتار خرید شرکتهای تجاری متفاوت بوده است. با ظهور تغییرات فناوری در تجارت الکترونیک در دهه اخیر نقش فناوری اطلاعات برای همگان از جمله مدیران شرکتهای تجاری مشخص شده است اگرچه دانش مدیران ممکن است به اندازه دانشگاهیان و محققانی که در این زمینه کار تحقیقاتی انجام داده اند نباشد. موانع تجارت ، مشکلات ارتباطات ، شتیبانی و ترابری از جمله موانعی هستند که بر سر راه جهانی شدن خریدهای کسب و کار وجود دارند. با این توضیحات ، این نوشتار بر ان است تا به منظور درک بهتر مفهوم خرید جهانی در کسب و کار به نقش و جایگاه فناوری اطلاعات بپردازد. در حال حاضر شرکتهایی که از فناوری اطلاعات در فرآیندهای کسب و کار خود بهره می برند به صورت یک طیف گسترده می باشند که در یک سوی آن شرکتهایی همانند Dell هستند که از وب و مدیریت زنجیره تامین به طور کامل بهره می برند و در سوی دیگر این طیف یک شرکت کوچک کامپیوتری در استرالیا است که کار مونتاژ قطعات را با استفاده از ماشین آلات ساده و ارزان قیمت انجام می دهد. بعضی از شرکتها از ایمیل و کامپیوتر و شبکه اینترنت استفاده می کنند در حالی که بعضی دیگر تلفنی یا به صور ت حضوری با تامین کنندگان خود در ارتباط هستند این مقاله ضمن بررسی این طیف گسترده از فناوری های مختلف در فرایندهای کسب و کار به اثرات مقوله اطلاعات یر روی جهانی شدن رفتار خرید می پردازد. به این منظور می بایست نقش فناوری اطلاعات در جهانی شدن خرید کسب و کار از طریق بررسی سه موضوع زیر انجام گیرد : الف) رفتار خرید کسب و کار ، روند فناوری و جریان جهانی شدن ب) بررسی متغیرهای تاثیرگذار ج) بررسی موضوعاتی شامل رفتار مصرف کننده ، اقتصاد ، رفتار سازمان ، انطباق تکنولوژی کسب و کار بین الملل و...

فناوری اطلاعات و بازاریابی کسب و کار

تفاوت های بسیاری بین بازارهای کسب و کار مربوط به مصرف کنندگان حقیقی با بازارهای کسب و کار مربوط به مصرف کنندگان حقوقی (شرکتهای تجاری) وجود دارد که از این جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد :

· در ارتباط با مصرف کنندگان حقوقی کالاها و خدمات برای مصارف شخصی خریداری نمی شوند.

· مصرف کنندگان حقوقی تمایل به داشتن حجم معینی از خرید و فروش را دارند.

· در ارتباط با مصرف کنندگان حقوقی خریدار و فروشنده تمایل دارند که با یکدیگر ارتباط داشته و این ارتباط آنها تداوم داشته باشد.

رابطه بین خریدار و فروشنده در کسب و کار زمانی که هر دو شرکت باشند به یکی از دو صورت زیر می باشد :

· اینترنت

· نوعی از شبکه تبادل اطلاعات مانند EDI

سازمانها از طریق منابع انسانی بر یکدیگر تاثیر می گذارند اینترنت روش جدیدی را برای ارتباط نیروهای انسانی شرکتها فراهم اورده است لذا قابلیت جدیدی جهت بازاریابی کسب و کار و ارتباطات تجاری شرکتها با یکدیگر می باشد. همان طور که توسعه سیستمهای برنامه ریزی منابع شرکت (ERP ) تغییرات چشم گیری را در مدیریت شرکتها ایجاد کرده است اینترنت نیز تعاملات و مبادلات بین شرکتها را دچار دگرگونی و تغییرات اساسی کرده است.

مدل پیشنهادی

با وجود این که مقوله تاثیر فناوری بر روی رفتار خرید کسب و کار وسیع تر از ان است که در یک مقاله چند صفحه ای قابل بحث باشد با این حال در این جا سعی شده است تا در یک چارچوب جامع تاثیرات فناوری بیان شود چارچوب مدل پیشنهادی در شکل 1 ارائه شده است شکل یک نشان می دهد که جهانی سازی رفتار خرید تجاری تحت تاثیر فناوری به کار گرفته شده توسط خریدار و فروشنده است. اما همین شکل به خوبی نشان می دهد که میزان تاثیرات یکسان نمی باشد بلکه یه یک سری عوامل وابسته است.

عناصر مدل

به کارگیری فناوری اطلاعات می تواند به صورتهای مختلف و در سطوح گوناگون باشد مانند استفاده از اینترانت داخلی داشتن ERP استفاده اszdfsdfsdfز ایمیل در ارتباطات خارجی و یل داشتن EDI و ویدئو کنفرانس با تامین کنندگان.

تاثیر فناوری اطلاعات در بازار تجارت جهانی

از طریق سه موضوع زیر قابل بررسی است : الف ) میزان استفاده خریدار از IT ب) میزان استفاده فروشنده از IT ج) سطح IT بین خریدار و فروشنده یعنی اگر فناوری های خریدار و فروشنده بسیار بالا بوده و با یکدیگر نیز هماهنگ باشند تاثیر IT بسیار بالا و اثر بخش خواهد بود. د)کاهش آمدوشد های زائد و بالطبع آن کاهش چشمگیر ترافیک مخصوصا در جوامع توسعه نیافته سوم

جهانی شدن رفتار خرید

جهانی شدن رفتار خرید مربوط به سازمانهایی است که به روی تامین کنندگان خارج از کشور باز می باشند. این سازمانها خود را از تامین کنندگان کالا و خدماتی که برای کسب و کارشان نیاز دارند. میزان جهانی شدن رفتار خرید می تواند بسیار فراگیر باشد به صورتی که تقریبا تمامنیازمندیهای کالا ها و خدمات را از منابع خارجی تامین کند یا می تواند بسیار محدود باشد به صورتی که کالا و خدمات همه از درون کشور تامین شود یا حالاتی بین این دو.

متغیرهای تاثیرگذار

موضوع مورد بررسی در این مقاله این است که هرچه شرکتها با IT بیشتر منطبق باشند امید بیشتری است که تامین کنندگانشان جهانی باشند دو دسته از متغیرهای تاثیرگذار نشان خواهد داد که چقدر IT بر روی جهانی شدن رفتار خرید کسب و کار تاثیر دارد. این متغیرها شامل موارد زیر است :

1. متغیرهای داخلی(در سطح شرکت)

2. متغیرهای محیطی (بیرون شرکت)

متغیرهای داخلی به طور کلی در رفتار خرید تجاری مهم به نظر می رسند آنهاشامل فرایند خرید و ویزگی های محصول می باشند علاوه بر این قابلیت دیجیتال کردن محصول به عنوان یک متغیر تاثیر گذار نیز مطرح می باشد. متغیرهای محیطی جزو متغیرهای تاثیرگذار خارج از شرکت هستند که شامل در دسترس بودن تامین کنندگان محلی ، تفاوت های فرهنگی ثبات سیاسی می باشند.

· جهانی شدن

از زمانی که جنگ سرد در دنیا فروکش کرد بازار جهانی بیش از پیش معنی پیدا کرد بسیاری از شرکتها مانند Cocacola و McDonald و مایکروسافت به همان اندازه که در امریکا محبوبیت دارند در جهان مورد اقبال و محبوبیت قرار گرفتند کارخانه های بسیاری در کشورهای ارزان و کم هزینه جزو تامین کننده مواد اولیه شرتهای بزرگ قرار گرفته اند از سال 1995 با ورود اینترنت همکاری بین شرکتها از قاره های مختلف افزایش یافت. در واقع هزینه همکاری شرکتهای بین المللی به طور شدیدی کاهش یافته زیرا فروشندگان (عرضه کنندگان)می توانند به راحتی خریداران را از سراسر جهان جستجو کنند در مدل قدیمی سیستم تبادل اطلاعات الکترونیکی که در بعضی از شرکتهای بزرگ مورد استفاده بود هزینه جذب یک شریک تجاری (مشتری) در حدود 50000 دلار بود در حالی که با استفاده از سیستم جدید (اینترنت) این هزینه تا 1000 دلار کاهش یافته است.

نتیجه 1 : هرچه که IT بیشتر مورد استفاده قرار گیرد امکان استفاده از شرکای تجاری (تامین کنندگان) بیشتر می شود.

· ریسک پذیرفته شده

انبارداری سفارش گذاری مقدار سفارش گذاری اقتصادی و آنالیز ABC روشهای سنتی مورد استفاده برای کاهش ریسک در خرید می باشد خریدهای صنعتی همیشه دارای ریسک هستند به جز گروه C که خرید آنها روتین و تکراری بوده و می توان خرید انها را به کارمندان شرکت واگذار کرد.اقلام گروه C دسته ای هستند که اگرچه ممکن است مقدارشان در شرکت زیاد باشد اما دارای ارزش زیادی نیستند برای دپارتمان خرید اقلام A و B دارای اهمیت زیادی بوده و نیاز به مدیریت دارند و اگر تدارک این اقلام دچار مشکل شود کار سازمان با مشکل مواجه خواهد شد بنابراین در بحث مدیریت موجودی این در حقیقت اقلام A و B هستند که خرید آنها ریسک پذیر می باشد اگرچه ریسک این اقلام ممکن است با وجود تامین کنندگان و یا تدابیر دیگر کاهش یابد ولی هیچگاه این ریسک به اندازه اقلام نوع C کم نخواهد شد. از سوی دیگر سیستم JIT سعی دارد تا با کاهش موجودی هزینه ها را کاهش دهد سیستم JIT می بایست امکان عدم تامین به موقع توسط تامین کنندگان را تعریف و بررسی کند همچنین در این سیستم می بایست روابط با تامین کنندگان بسیار نزدیک باشد.به طور کلی ما ممکن است احساس کنیم که روش سنتی در برابر روش JIT از ریسک کمتری برخوردار است.

نتیجه 2 : میزان ریسک نقش استفاده از IT را در جهانی سازی متاثر می سازد به عبارت دیگر هرچه سطح ریسک پایین باشد استفاده از IT بیشتر است

· قابلیت دیجیتالی کردن محصولات و خدمات

مراحل رشد اقتصادی برای فعالیتهای اقتصادی خریدار و فروشنده مهم است با وجودی که اکثر خریداران در کشورهای صنعتی هستند ولی با این حال در کشورهای کمتر توسعه یافته نیز خریداران یافت می شوند به عنوان مثال تلفنهای همراه به زیر ساختهای زیادی نیاز ندارند و لذا تمایل برای استفاده از انها در کشورهای کمتر توسعه یافته نیز زیاد است. در دنیای مجازی توزیع و حمل و نقل فیزیکی کالا همچنان یک مشکل و مانع می باد لذا محصولاتی که قابلیت دیجیتال شدن را دارند و نیاز به حمل و جا به جایی فیزیکی ندارند راحت تر می توانند به صورت جهانی خریداری شوند برای مثال نرم افزارها طرحهای مهندسی دانش پزشکی که امکان جا به جابب از طریق اینترنت را دارند راحت تر در بازار جهانی ارایه می شوند.

نتیجه 3 : قابلیت دیجیتال کردن محصولات و خدمات بر روی استفاده از IT در جهانی سازی تاثیر می گذارد هرچه قابلیت دیجیتالیزه کردن بالاتر باشد تاثیر IT بر جهانی سازی خرید کسب و کار بیشتر خواهد بود.

· ماهیت فعالیت خرید

می توان فعالیتهای خرید را به سه دسته تقسیم کرد : اولین دسته عبارت است از خرید اولین مرتبه یک کالا این دسته خریدها فرصتهای بسیار مغتنمی می باشند زیرا این قابلیت را دارند که به خریدهای روتین و دایم تبدیل شوند. این دسته خریدها بیشترین تلاش را از طرف خریدار و فروشنده نیاز دارند زیرا طرفین می بایست نیازهای جدیدی را مرتفع کنند. دسته دوم ان گروهی هستند که به طور برخلاف گروه قبلی بسیار تکراری می باشند و معروف به خرید مجدد راحت می باشند این گروه عمده خریدهای سازمان را شامل می شوند. گروه سوم بین دو دسته قبلی قرار دارند نام این دسته خریدهای مجدد اصلاح شده است این گروه خریدها شامل فعالیت های خرید روتینی می باشند که دارای تغییرات و اصلاحاتی برای بهبود هستند این دسته خریدها ممکن است بارها دست خوش تغییراتی شوند که از سوی تامین کنندگان در قالب طرح های ابتکاری و ایجاد تقاضای جدید برای خریداران ایجاد می شود تا بتوانند خریداران را راضی نگه داشته و حفظ کنند. با وجودی که اسنترنت امکان ارتباطات سریع و راحت را مهیا کرده است با این حال نیاز به سیستمهای حمل و نقل انبارها جهت حمل و انبارش محصولات همچنان وجود دارد. در بازار تجاذت جهانی حمل و نقل هزینه های حمل داخلی و خارجی مدام در حال تغییر بوده و غیر قابل کنترل اند و هیچ خریداری بدون وجود یک سیستم پشتیبانی قوی تمایل به خریدار تامین کننده ای در آن سوی دنیا ندارد.در حال حاضر به دلیل وجود اینترنت ما شاهد آن هستیم که سیستم خرید سنتی در حال تغییر به سیستم آنلاین می باشد. بنابراین شرکتهایی مانند Max and Staple اهمیت می یابند. این شرکت از یک سیستم داخلی (طراحی شده توسط میکروسافت) استفاده می کند که از طریق آن کلیه کارمندان می توانند نسبت به خرید یک سری اقلام از نوع C (خرد) از اینترنت اقدام کنند در این سیستم دپارتمان خید لیست کلیه تامین کنندگان و قیمت های مورد تایید را اعلام می کند زمانی که یک کارمند نسبت به انتخاب و خرید یک کالا از طریق اینترنت اقدام می کند مدیر وی می تواند اطلاعات بیشتر را در مورد آن جنس از واحد خرید دریافت کند و در نهایت پرداخت پول از طریق واحد مالی انجام خواهد شد بنابراین از طریق شبکه داخلی شرکت کارمندان قادرند خریدهای خود را از اینترنت انجام دهند. این سیستم خرید به صورت غیر متمرکز طراحی شده است و این امکان را به کارمندان می دهد تا به صورت مستقیم خریدهای خود را انجام دهند. البته در مورد تجهیزات کاری مانند دستگاه فتوکپی بحث خدمات پس از فروش و قابلیت اطمینان محصول بر رفتار خرید تاثیر خواهد گذاشت. اگرچه فرموله کردن و تهیه لیستی از تامین کنندگان محصولات غیر روتین غیرممکن به نظر می آید اما در مورد خریدهای اولین بار و خرید مجدد اصلاح شده می توان از منابع جهانی استفاده کرد و از طریق اینترنت و ایمیل به تبادل بسیاری اطلاعات اقدام کرد. برای مثال نمونه های اولیه و آزمایشی مواد خام ترکیبات و یا تجهیزات را می توان به سرعت حمل و نقل کرد و یا اطلاعات آنها را ارسال کرد. نتیجه 4 : ماهیت فعالیت خرید اثر IT بر جهانی سازی رفتار خرید را بسیار متاثر می کند.تاثیر IT بر روی جهانی سازی در مورد خریدهای تکراری بسیار زیاد در مورد خریدهای اصلاح مجدد متوسط بوده و در مورد خریدهای برای اولین مرتبه کمترین تاثیر را دارد.

عوامل تاثیر گذار جهانی (محیطی)

کاهش محدودیت های تجاری جهانی و کاهش قیمت های رقابتی بهترین دلیل برای خریداران است تا اقدام به ورود کالاهایی از دیگر نقاط جهان کنند در صورت وجود یک کالا با قیمت مناسب و رقابتی و کیفیت مناسب در داخل یک کشور خریداران صنعتی ترجیح می دهند تا جهت بهره مندی از خدمات پس از فروش حمل و نقل پشتیبانی و... از کالای تولید محلی استفاده کنند. در حقیقت تامین کنندگان جهانی سعی می کنند تا با تمرکز بر روی کاهش حمل و نقل ها با تولید کنندگان داخلی و محلی رقابت کنند بنابراین استفاده از فناوری اطلاعات در روابط خریدار و فروشنده جهانی تنها زمانی در جهت جهانی سازی تاثیر گذار خواهد شد که تامین کنندگان محلی ضعیف باشند بنابراین یک فاکتور اساسی که از طریق اینترنت ایجاد شده است قابلیت خریدار برای جستجو ارزیابی و ارتباطات مداوم با تامین کنندگان جهانی است به عبارتی دیگر اینترنت و نرم افزارهای خرید به شرکتهای خریدار اجازه می دهد تا پیشنهادات تامین کنندگان را مداوم ارزیابی و درجه بندی کنند تنها عامل کاهش دهنده استفاده از فناوری اطلاعات وجود تامین کنندگان محلی دارای قدرت رقابت می باشد. نتیجه 5 : وجود تامین کنندگان محلی کاهش دهنده فناوری اطلاعات در جهانی سازی رفتار خرید کسب و کار می باشد به عبارت دیگر وجود تامین کنندگان محلی دارای قدرت رقابت تاثیر IT را بر جهانی سازی کاهش می دهد.

· فاصله فرهنگی

فاصله فرهنگی که به تفاوت فرهنگ کشورها برمی گردد به عاملی برای کسب سود در بازار جهانی تبدیل شده است مانند عوامل دیگری چون قیمت – کیفیت و... به عبارت دیگر استفاده IT در جهانی سازی خرید کسب و کار وقتی که خرید و فروشنده دارای فرهنگ مشابهی باشند افزایش می یابد. وقتی دو تامین کننده از دو فرهنگ گوناگون در حال رقابت با یکدیگر باشند احتمال موفقیت ان تامین کننده که فرهنگ مشابهی با فرهنگ کشور خریدار دارد بیشتر است.(درهنگام استفاده از سیستم IT ) نتیجه 6 : تفاوت های فرهنگی بر روی نقش IT روی جهانی سازی تاثیر می گذارد هرچه تفاوت فرهنگی کمتر باد تاثیر IT بر روی جهانی سازی رفتار خرید کسب و کار بیشتر می شود.

· ثبات سیاسی

ثبات سیاسی به ثبات شرکت تامین کننده بر میگردد ثبات سیاسی به معنی ثبات سیاستهای دولت در مورد موضوعاتی نظیر صادرات سرمایه گذاری مستقیم خارجی و ... بدون توجه به نوع قدرت حاکم در دولت می باشد. برای مثال یک تغییر در رژیم حاکم در دولت به طور متفاوت بر روی سیاست سرمایه گذاری یا صادرات ممکن است تاثیر گذار باشد. برخی عوامل خارجی و بین المللی ممکن است بر ثبات سیاسی داخل کشورها تاثیر گذار باشد. برای مثال تروریسم جهانی جدیداً بازار جهانی و خرید بین المللی را دچار مشکل کرده است. به طور کلی ثبات سیاسی به عنوان قدم اول در شروع تجارت است. نتیجه 7 : ثبات سیاسی بر روی تاثیر IT بر جهانی سازی اثر گذار است. هرچه ثبات سیاسی در کشور تامین کننده بیشتر باشد تاثیر IT بر روی جهانی سازی رفتار خرید کسب و کار بیشتر و مثبت تر است.

جمع بندی

تغییرات شکل گرفته بر روی بازار تجارت (شرکت با شرکت) تحت تاثیر شدید توسعه فناوری اطلاعات موضوع بازنگری مجدد فرآیندهای کسب و کار و رفتار خرید کسب و کار را بسیار مهم و حیاتی کرده است. امروز خریدار و فروشنده می بایست از تاثیرات فناوری اطلاعات بر روی جنبه های مختلف رفتار خرید کسب و کار مطلع شوند.